Geweldloos Communiceren vanuit je eigen behoefte

Indrukwekkend hoe ingewikkeld het kan zijn om je eigen behoeften onder woorden te brengen. Dit geldt juist ook voor zorgprofessionals, die zo gewend zijn om zich te richten op de behoeften van andere mensen en daar zelfs hun vak van hebben gemaakt.

In communicatie kan er behoorlijk snel iets vastlopen, vooral als het gaat om het communiceren van je behoeften. Dat komt omdat er veelal diepere lagen verscholen liggen onder een behoefte, waardoor je in eerste instantie geneigd bent vanuit een geraaktheid te reageren zónder te beseffen en te erkennen waar je behoefte vandaan komt. Vervolgens wordt er door de manier waarop jij communiceert weer iets bij de ander geraakt en zo kom je in een vicieuze cirkel terecht in plaats van te bereiken wat je echt wilt. Geweldloos communiceren kan die cirkel doorbreken.

Zo bereik je NIET wat je wilt

Een aantal varianten die je wellicht herkent als het gaat om behoeften overbrengen die níet het gewenste resultaat hebben:

• Eromheen praten en verwachten dat anderen het raden.
• Jezelf overschreeuwen en het over-nadrukkelijk neerzetten.
• Doen alsof je een grapje maakt, maar eigenlijk bedoelen dat dat je behoefte is.
• Iets eisen omdat je vindt dat je er recht op hebt.
• Zelf verdwijnen en je vooral richten op de behoeften van de ander, zodat je daarvoor erkenning krijgt en hopen dat de ander dan vanzelf aanvoelt wat jij nodig hebt.

En zo zijn er nog veel meer niet werkende mechanismen te noemen. Welke ken jij goed?

Je begrijpt (en herkent het wellicht) dat deze vormen van communicatie in een gesprek er al snel toe leiden dat je langs elkaar heen praat of in een onprettige sfeer terecht komt. Ieder vindt het in zulke gesprekken lastig om de eigen behoefte te benoemen. Jij én de andere(n). Wanneer jij je ervan bewust wordt en het leert zien, kan je het gesprek voor alle partijen effectiever en fijner maken.

Zo bereik je WEL wat je wilt

In alle relaties die je hebt, is het waardevol om te weten hoe je geweldloos communiceert wat jij wilt. Met je collega, in teams, met de patiënt, je familieleden en vrienden. De kern is dat je jouw ‘geraaktheid’ op een effectieve manier in je boodschap verwerkt.

Het begint met stilstaan bij wat jouw behoefte is

Voor geweldloos communiceren is het nodig om écht goed te weten wat jouw behoefte is én waar deze behoefte vandaan komt. En dat klinkt gemakkelijker dan het voor velen van ons is.

Regelmatig coach ik artsen, die niet zo goed weten wat hun eigen behoeftes zijn. Dat is ook niet zo gek, want het is zo ongeveer een fundament van ons artsen om in grote mate te anticiperen op de behoeften van anderen. Het is een kwaliteit en tegelijkertijd, zoals het met alle kwaliteiten is, heeft deze ook een schaduwzijde. Bij artsen gebeurt het regelmatig dat ze zich meer bekommeren om een ander, dan om zichzelf. Een patroon dat vaak al is ontstaan in de jonge jaren en alsmaar sterker is geworden. Niet fout, maar wel iets om je bewust van te zijn. Want dáár begint geweldloos communiceren: door stilstaan bij jezelf en wéten wat jouw behoefte is. Van daaruit kan je namelijk allereerst woorden geven aan je behoefte naar jezelf toe.

Geweldloze communicatie in 4 stappen

Wanneer je wéét wat jouw behoefte is, kan je de methode Geweldloze Communicatie van Marshall Rosenberg gaan toepassen en op een mooie manier integreren in gesprekken. De kern hierbij is dat je op zoek gaat naar raakvlakken en gemeenschappelijke doelen. Want van daaruit voer je een gesprek met begrip voor jezelf en anderen met veel meer kans op positief effect, dan wanneer je één van de in het begin genoemde ineffectieve methoden gebruikt.

De stappen zijn:

1. Waarneming – Begin met het benoemen van concrete feiten. Bijvoorbeeld: “Gisteren werd een beslissing genomen met de hele vakgroep, maar ik was daar niet bij aanwezig.”
2. Gevoel – Wat is het effect hiervan op jouw gevoelsdimensie? Bijvoorbeeld: “Dat voelt voor mij alsof ik niet meetel.”
3. Behoefte – Vervolgens kan je dieper ingaan op de onderliggende, oningevulde behoefte van dit gevoel. Waarvan is dit een signaal? Durf voorbij de symptomen te kijken. Bijvoorbeeld: “Ik vind het belangrijk om betrokken te worden bij beslissingen, zodat ik mij een gewaardeerd onderdeel van de vakgroep voel.” Maar ook het gedrag van de andere persoon of groep komt meestal voort uit een onderliggende behoefte. Bijvoorbeeld: “We wilden jou er niet mee lastig vallen, omdat je het al zo druk hebt.”
4. Verzoek – Ten slotte ga je samen op zoek naar oplossingen. Je hebt reeds jouw behoeftes en noden uitgedrukt, nu doe je een voorstel voor resolutie. Bijvoorbeeld: “Zou je mij in de toekomst vooraf aan de vergadering een seintje willen geven wanneer er dit soort belangrijke beslissingen genomen moeten worden?” Het is belangrijk dat je de ander de vrije keuze en autonomie geeft om hier al dan niet mee aan de slag te gaan.

Wanneer iedereen in de samenwerking zich oefent in eigen behoeften op deze manier onder woorden te brengen, dan zullen er veel minder misverstanden komen. Jij kunt daarin de regie pakken.

Start met oefenen

Het vraagt moed om je eigen behoeften te uiten. Vooral wanneer je dit niet gewend bent. Begin daarom eens met oefenen in een veilige omgeving, waar het minder spannend voelt. Gebruik dan dit schemaatje van 4 stappen.

Hierbij zijn twee zaken belangrijk:

• Zelf-empathie: door zelfreflectie kan je herkennen, dat onder een bepaalde emotie een behoefte van jezelf schuilt. Gun jezelf deze behoefte te uiten.
• Empathisch luisteren: Wees nieuwsgierig naar de ander. Luister met empathie naar de onderliggende behoefte in de emotie van de ander.

Ik wens je veel plezier en succes met oefenen. Wil je het verschil maken? Durf dan de regie te pakken en deel dit met anderen. Bijvoorbeeld in je team of met een directe collega. Dan kan je direct met elkaar sparren, oefenen en elkaar van feedback voorzien.

In de leergangen Medisch Leiderschap van mpowr staat onder andere verbindende communicatie op diverse manieren centraal. Kom meer te weten over ons aanbod